Vijftien dagen ruimen 2500 vrijwilligers peuken op tijdens de jaarlijkse Beach Cleanup Tour. De oogst? ‘Over acht kilometer hebben we 15.000 peuken gevonden.’
Artikel in de Trouw, 5 augustus 2021
Op het eerste gezicht valt het mee met de hoeveelheid peuken. Dan steekt er plotseling een sigarettenfilter uit het zand aan de Noordzeekust. “Oh, hier weer een”, zegt Joyce de Blaey, deelneemster aan de Beach Cleanup Tour van Stichting De Noordzee. Het strand ligt vol badgasten, de zon schijnt onbarmhartig. De Blaey heeft wel een pauze verdiend, zolang is ze al met een vriendin aan het afvalrapen.
Zelfs tijdens haar korte pauze op een bankje bij het strandpaviljoen kan ze haar blik amper van het zand houden. Ze ziet veel peuken, op de paar vierkante meter aan haar voeten. Zo ligt ook het hele strand vol. En niet alleen hier in Vlissingen.
Schelpen, chipszakjes, blikjes, wikkels en doppen
De focus van de Beach Cleanup ligt dit keer op peuken. Sinds begin deze week rapen 2500 vrijwilligers vijftien dagen lang afval langs de hele Noordzeekust. Op dertig locaties steken zij de handen uit de mouwen, waarbij rondslingerend plastic niet wordt vergeten. Als je iets doet, moet je het immers goed doen.
Naast het strandpaviljoen staat een informatiekraam van Stichting De Noordzee, zichtbaar voor alle strandbezoekers. De kraam laat zien wat op een strand wordt aangetroffen. Schelpen natuurlijk, maar ook chipszakjes, blikjes, wikkels en doppen. Verreweg de meeste indruk maken twee grote glazen bakken. Daar is het vandaag om te doen; de glazen bakken raken in de loop van de dag steeds voller met peuken.
‘Het strand is geen asbak’
“Peuken zijn het meest aangetroffen afval op toeristische stranden”, legt Ewout van Galen, programmaleider bij Stichting De Noordzee, uit. Een bron van ellende. Een peuk bestaat namelijk voor 95 procent uit plastic, iets wat veel mensen niet weten, vervolgt Van Galen. En een peuk kan liefst tot 8 liter water vervuilen. “Bizar veel”, zegt hij. “Vogels kunnen peuken ook aanzien voor voedsel, ze geven het ook wel aan hun jongen.” Uiteindelijk kan dat een gewisse dood van het kroost betekenen. “En omdat sigarettenfilters zo klein zijn, zijn ze hartstikke lastig om op te ruimen terwijl ze heel slecht vergaan”, weet Van Galen. De peuken moeten dus ook, stuk voor stuk, met de hand uit het zand worden gevist. “Weet je hoe ik het zou samenvatten? Het strand is geen asbak.”
Al eerder, in 2018, zag Stichting De Noordzee hoe groot het peukenprobleem is. Van Galen: “Over acht kilometer hebben we toen 15.000 peuken gevonden.”
Meteen een paar dagen Zeeland
Lies Hendricks en echtgenoot Toon zijn die dag helemaal uit Venray gekomen om peuken op het strand van Vlissingen te rapen. Ze hebben een papieren tas vol geraapt, met het nodige afval. “Toen ik op Facebook deze actie voorbij zag komen, dacht ik: laat ik mijn strandwandeling eens nuttig maken. Dus hebben we er maar meteen een paar dagen Zeeland aan vastgeplakt.”
Erik van den Berg hoeft minder ver te reizen; hij komt uit Vlissingen en doet, gewapend met pet en rugzak, voor de eerste keer mee. “Mijn dochter van 9 zag in de lokale krant op de keukentafel de oproep en zei tegen mij en mijn vrouw: ‘Meedoen!’ Ik vond het een heel goed idee en heb nu toch vakantie.” Want dat afval een probleem is, weet Van den Berg als geen ander. “Ik duik ook, dan zie je ook plastic op de bodem liggen.”
Nu kan je je natuurlijk afvragen, wat heeft het voor een zin, zo’n actie. Mensen die vuil rapen, zijn meestal niet de mensen die het vuil op strand gooien. Van Galen heeft daar natuurlijk wel een antwoord op: het gaat om bewustwording. Hij wijst op het grote logo van Stichting De Noordzee op zijn blauwe T-shirt en op de papieren tasjes waarmee de vuilrapers de stranden ontdoen van afval. “Zichtbaarheid, daar gaat het om. Mensen op het strand moeten zien dan er opgeruimd wordt. Dat zet ze aan het denken.”
Verbod op ballonnen
Bij Stichting De Noordzee doen ze al twintig jaar strandonderzoek in opdracht van Rijkswaterstaat. Daardoor weet de organisatie veel over strandafval. “En elk jaar zetten we in op een specifiek soort afval. Die informatie is zinnig voor de ontwikkeling van beleid”, zegt Van Galen. Zo leidde een eerdere campagne om het oplaten van ballonnen te stoppen in 56 procent van de gemeenten tot een verbod om ballonnen op te laten. “En 24 procent heeft een ontmoedigingsbeleid, dus 80 procent van de gemeenten komt inmiddels in actie.”
Uiteindelijk moet dat ook zo gaan met peuken, hoopt Van Galen. “Ik hoop dat mensen denken: oh, is dat filter van plastic? Dan neem ik hem mee naar een prullenbak.” Een rookvrije zone op het strand, zoals in veel andere landen al bestaat, zou ook helpen.
De glazen bakken zijn inmiddels aardig vol. De teller staat op 1300 peuken. Over twee weken wordt de precieze oogst van de totale afvalactie bekend. Van Galen gaat verder met zijn werk. Hij grijpt een tas en loopt het strand op.
